Onze taal kent een aantal werkelijk fascinerende woorden. Teloorgang, bijvoorbeeld – hetgeen dat verloren gaat. Waar komt dit eigenlijk vandaan? Ontdek de etymologie van teloorgang.
Teloorgang is een afleiding van teloorgaan. Teloorgaan komt sinds de 16e eeuw in onze taal voor als te loor gaan: naar verlies gaan (verloren gaan). Te loor is een afleiding van te leur en vindt zijn oorsprong bij het Oudengelse lyre of tō lore: verlies.
Teloorgang is dus letterlijk: hetgeen dat naar verlies gaat.
Teloorgang is nauw verwant met teleurstellen. Stiekem spellen we het dan ook al honderden jaren verkeerd: het zou eigenlijk teleurgang moeten zijn.
Oo- en eu-klanken werden vroeger vaak door elkaar gehaald, waardoor dit in de 17e eeuw gestandaardiseerd werd naar eu – zoals in teleurstelling. Dit blijkt ook uit deze zin uit 1695: “Zal dan te leur gaan deze straf?” (zal deze straf dan vergeefs zijn?).
Toch bleef teloorgaan, waarschijnlijk door invloed van verloren, uiteindelijk de ouderwetse spelling behouden. Hoewel het dus grappig genoeg oorspronkelijk een afleiding van dat eerder genoemde te leur is. Ah, the circle of language.
Leuk feitje: Een ander fascinerend voorbeeld van waarbij nieuwe spellingsregels er toch niet helemaal doorheen kwamen is sprookje. Officieel zou dit spreukje moeten zijn.
Wist je dat…
…Desalniettemin afstamt van het Latijnse gezegde nihilo minus?
…Te allen tijde een overblijfsel is van ouderwets Nederlands?