Hoofdafbeelding bij Waar komt het woord leuk vandaan?

Waar komt het woord leuk vandaan?

door

in

De betekenis van leuk is aangenaam of iets dat plezier oplevert. Een leuke ervaring, is iets waar je van genoten hebt. Daarnaast zeggen we leuk ook vaak in combinatie met een aantrekkelijk of charmant persoon. Een woord vol enthousiasme en positiviteit, dat leuk! Dit was vroeger echter wel anders.

Een paar honderd jaar geleden was de betekenis van leuk kalm, bedaard of stil. “Gelijk in een muis … zoo leuk” (zo stil als een muis), schreven we in 1709. Of wat dacht je van de volgende zin: “De man, die dit ontdekte, was een voorzichtige, leuke vent, die zich zelf niet gaarne op den voorgrond plaatste.” Een eeuw later werd de betekenis zelfs een tikkeltje negatief: halfwarm of lauw.

Pas tegen het einde van de 19e eeuw veranderde deze tendens. Leuk stond in 1884 voor vrolijk of amusant. In 1897 voegden we hier ook grappig en schalks (ondeugend) aan toe. Noemde iemand je aan het eind van de 19e eeuw, dan was je dus grappig of ondeugend! Het duurde nog tot pak ‘m beet de jaren ’80 van de vorige eeuw dat de huidige betekenis de overhand ging voeren.

Leuk feitje: De ouderwetse definitie van leuk leeft nog steeds voort in de uitdrukking doodleuk. Dit betekent namelijk zeer kalm, nuchter of onverschillig.

Jongeren zorgden voor veranderen betekenis leuk

De veranderende betekenis van leuk is waarschijnlijk omdat het woord populair was onder jongeren. In de latere 19e eeuw was leuk slang (een woord dat veelgebruikt wordt door een bepaalde groep) onder studenten. De Utrechtse Studenten Almanak in 1865 gebruikte leuk bijvoorbeeld als droogkomisch of grappig. Dit was twintig jaar voor het deze betekenis écht kreeg! Jarenlang was de voornaamste betekenis dus grappig of zelfs ondeugend.

De huidige betekenis (iets dat plezier oplevert) is uit de jaren ’80. Volgens het WikiWoordenboek kwam dit door de opkomst van televisie- en filmpersoonlijkheden. Deze zorgden voor vermaak op de avond en dus: een leuke avond.

De etymologie achter leuk

De etymologie van leuk is helaas onzeker. Men ziet verbanden met lauw maar deze zijn niet bewezen. Bronnen wijzen er echter wel op dat het woord in (de buurt van) Nederland is ontstaan.

Waarschijnlijk komt het van het Nederduitse (een verzamelnaam voor dialecten rond de grens van Nederland en Duitsland) lūk. Dit betekent: lauw, flauw of kalm. Ook in het Groningse lūk (bedaard, slim), komt het woord voor. Kijken we naar officiële talen, dan is het Friese lûk (sluw, slim) het oudste aanknopingspunt.

Ook de herkomst van het Engelse synoniem lukewarm (flauw, lauw) wijst terug op het Nederlandse leuk en het Oudfriese lûk. Zij zien daarnaast verbanden met het Oudengelse *hlēow  (warm, zonnig). Dit komt van het Proto-Germaanse *khlewaz (warmte, onderdak). Gaan we ervan uit dat dit klopt, dan zou leuk van oorsprong met warmte te maken hebben.

Meer etymologievoer: de aangename betekenis achter lekker
Wist je dat… de naam Nederland ontstaan is als aardrijkskundige term?