Wat een hippe gadget! Als we dit zeggen, refereren we vaak naar een vernuftig in elkaar gezet apparaatje. Een Apple Watch bijvoorbeeld. Of de Nintendo Switch. Maar waar komt dit Engels klinkende woord toch vandaan? Laten we eens in de etymologie achter gadget duiken!
Je zou het niet zeggen, maar de etymologie van gadget heeft alles te maken met de zeevaart! Engelse zeemannen zeiden gadjet voor elk mechanisch onderdeel of deel van een schip dat ze niet hadden of waarvan ze de naam vergeten waren. Gadjet is officieel vastgelegd in 1886, maar werd vermoedelijk ook daarvoor al gebruikt onder zeemannen. Sinds 1906 is de officiële spelling gadget.
Waar de zeevaart dit woord precies oppikte? Dat is helaas niet duidelijk, maar waarschijnlijk komt het vanuit tochten langs de kust van Frankrijk. In bepaalde streken zeiden ze daar gadze, gadge of gadje als ze ‘werktuig’ bedoelden. Een algemene term in dezelfde trant als hoe zeelui het zeiden. De Engelse Online Etymology Dictionary stelt echter dat het van gâchette komt: Frans voor slotje of een spanveertje van een geweer. Dit is het verkleinwoord bij gâche.
Later gingen ook de Engelsen gadget gebruiken als vernuftig (mechanisch) apparaatje of apparaat.
Gadget in de Nederlandse taal
Gadget is dus, inderdaad, een leenwoord uit het Engels! We gebruiken het echter pas sinds 1968. Toen al was de betekenis van gadget: vernuftig bedacht dingetje, toestelletje. Direct overgenomen uit de tegenwoordige Engelse definitie. Nou zouden wij hier als Nederlanders ook gewoon apparaatje voor kunnen gebruiken, maar gadget klinkt veel hipper, toch?
Leuk feitje: Gadget was niet het enige woord dat Engelse zeemannen gebruikten om naar dingen te verwijzen waarvan ze de naam niet meer wisten. Ook Gizmo was populair onder zeelieden.
Meer etymologievoer: de geschiedenis achter het woord computer
Wist je dat… piano van het Italiaanse woord voor zacht komt?