Ah, de fiets. Het meest gebruikte vervoersmiddel in Nederland. Je zou denken dat het duidelijk is waar dit vandaan komt, toch? Nou, de waarheid ligt anders. Ontdek de etymologie van fiets.
Het woord fiets (ook: viets) is sinds 1870 in onze taal te vinden, maar het is onzeker waar het precies vandaan komt. De meest waarschijnlijke theorie is dat viets is ontstaan uit een Limburgs dialect, als een verbastering van het Zuid-Limburge vietse (hard lopen, snel voortbewegen). Het slaat dan terug op het Franse vite (snel).
Sinds 1870 verspreidde fiets zich als een lopend vuurtje in onze taal, waardoor het lastig te achterhalen is wat de precieze oorsprong is.
Meer theorieën voor herkomst van fiets
Er zijn daarom talloze theorieën waar fiets van afgeleid is.
In 2012 betoogde taalwetenschapper Gunnar de Boel nog dat het van het Duitse woord voor vervangpaard komt: ersatzpaard of vize-pferd. ‘Vize’ spreek je hetzelfde uit als fiets, en het achtervoegsel -pferd werd in de uitspraak vaak weggelaten. Fiets zou in dit geval letterlijk staan voor ‘vervangpaard’. Toch onderbreekt wetenschappelijke onderbouwing voor deze herkomst.
Een andere reële verklaring is dat het een verbastering is van vélocipède, het Franse woord voor fiets. Dit woord bestaat sinds 1821 in onze taal en werd aangeduid om bepaalde fietsmodellen aan te duiden. Het staat letterlijk voor ‘primitieve fiets’ en zou dan van uitspraak fieselepee tot fiets zijn gegaan. Ook hiervan is de validiteit onzeker, want vélocipède en fiets zijn nog lange tijd naast elkaar gebruikt als synoniemen.
Andere theorieën
- De fiets is vernoemd naar de Wageningse smid Elie Cornelis Viets, die een fietsenzaak begon in 1885. Dit was echter pas 15 jaar na het eerste gebruik van fiets in onze taal.
- Het was een klanknabootsing van een piepend of sissend geluid ‘ftttsss’
- Het komt van het dialectwoord fietelen: een bepaalde van lopen die bij een loopfiets wordt bedoeld
- Fiets is de naam voor een bepaald type room dat uit melk wordt gehaald. Vroeger deed men dit met een draaiende beweging – die mensen konden denken aan een trapbeweging op een rijwiel.
Leuk feitje: Rijwiel was tot ver in de 20e eeuw de officiële benaming voor de tweewieler, maar wij als volk spraken toen al van fiets. In 1966 werd rijwiel daarom vervangen als officiële naam.
Ondanks dat we niet weten waar het vandaan komt, bleef de term wel hangen!
Meer leesvoer: de herkomst van elektriciteit
Wist je dat… leuk populair is geworden door jongeren?