Boodschappen doe je bijvoorbeeld in de supermarkt of online, al heeft het stiekem vele betekenissen. Waarom zijn we het gaan associëren met artikelen? Duik mee naar de etymologie van boodschappen (doen).
Boodschappen komt al sinds 1200 in onze taal voor, geschreven als bodescap. Het had toen niets met winkels te maken: het refereerde naar een zending of een opdracht, maar ook naar diegene die deze opdracht moest overbrengen. Je deed zelf geen boodschappen, die liet je doen.
Waar komt dit door? Nou, boodschap is een samenstelling van bode en -schap. Bode is een ander woord voor gezant of koerier. -Schap is een achtervoegsel met een grote variatie aan definities, maar het werd vaak gebruikt om een bepaalde waardigheid aan een woord te geven als ‘de ambt of kunst die beoefend moet worden’.
Bodescap betekent in essentie dus de kunst van het uitvoeren van een bepaalde opdracht.
Leuk feitje: Boodschap is al eeuwenoud. Geschreven als budaskapiz (later: bodaskapi) komt het al voor in het Proto-Germaans, een taal die rond het jaar 0 in het noorden en westen van Europa gesproken werd.
Hoe kwamen we op de huidige betekenis van boodschappen doen?
Nou, dit heeft te maken met de heerlijk algemene betekenis van ‘zending’ of ‘opdracht’. Dit kan van alles zijn. Dus als je niet wilde vertellen waar je specifiek heenging of niet precies wist wat je ging halen, was het gemakkelijk om “ik moet even een boodschap (laten) doen” te zeggen.
Daarom gingen kinderen het sinds begin 19e eeuw gebruiken om te verbloemen dat ze naar de wc moesten (ik moet even een kleine boodschap doen), kwam het synoniem te staan voor een slogan of spreuk en sloop het in 1866 in de betekenis van ‘gekocht artikel’ onze taal binnen.
Het Etymologisch Woordenboek van het Nederlands meldt dat de eerste vermelding van boodschappen in zijn huidige betekenis tussen 1867 en 1879 was, in de zin: “De ziekte geeft mij veel werk: er moeten boodschappen gedaan worden”. Zo ging het langzaam maar zeker synoniem staan voor koopwaar.
Dit betekent overigens niet dat die ouderwetse betekenis helemaal vergeten is. Die leeft nog altijd voort in woorden als boodschapper of postbode.
Meer etymologievoer: de etymologie van lekker
Wist je dat… ezelsbruggetje uit de wiskunde komt?