In de magische avonturen van Harry Potter en andere boeken komen vaak weerwolven voor. Gewone mensen die bij volle maan in een bloeddorstige wolf veranderen, riekend naar een sappig stuk vlees. Weerwolf betekent letterlijk menswolf en vormt, gek genoeg, hiermee een belangrijk onderdeel voor de oorspronkelijke betekenis achter wereld. De wereld om ons heen.
Wereld is namelijk een zogenoemde samenstelling, een woord dat uit meerdere delen bestaat. In het geval van wereld zijn dit de Germaanse woorden wera (weer-, dus!) en aldi-. Wera kun je vertalen als mens, en aldi- staat voor ouderdom of leeftijd. De oorspronkelijke betekenis van wereld is dus de leeftijd van de mens!
Feitelijk kun je wereld zien als een antropocentristische benaming voor de Aarde. Antropocentrisme is een filosofie dat de mens het middelpunt van ons bestaan is, en dit woord is een direct voortvloeisel daarvan.
Wereld in de Nederlandse taal
Toen wij Nederlanders het in de 10e eeuw na Christus echter opschreven als uuerolt, uuerilt of uueroldi (uu = w), waren de definities dan ook groots. Met wereld werd ook een tijdperk of eeuwigheid bedoeld of zelfs een groots bestaan.
Het Etymologisch Woordenboek benoemt deze zin uit het oudnederlands: Uuonon sal ic an selethon thinro an uueroldi. Ik zal in eeuwigheid in uw woning wonen. Ook leuk: slechts een eeuw later werd, wereld al (in sommige gevallen) als wereld geschreven.
Vroeger gebruikte men wereld ook wel als synoniem om alle mensen aan te duiden. Deze etymologie blijkt ook uit deze Middelnederlandse zin, geschreven in 1265: Dat al die wereld harde suare Ontgelden sal (wat de hele mensheid heel zwaar te verduren zal krijgen).
Leuk feitje: Wist je dat weerwolven al heel lang in literatuur voorkomen? Zelfs de oude Griekse schrijver Herodotos schreef in de 5e eeuw voor Christus al over de lukánthrōpos. Letterlijk: menswolf.
Meer leesvoer: de drassige herkomst van dorp
Wist je dat… desalniettemin eigenlijk een samenstelling uit een samenstelling is?