Vlaanderen is de overkoepelende naam voor het Nederlandstalige gebied van België. Maar waarom heet het eigenlijk zo? Of beter gezegd: waar komt de naam Vlaanderen vandaan? Ik vertel je alles over de etymologie.
Vlaanderen staat letterlijk voor overstroomd gebied. De naam dook al in 358 op als Flaumandrum bij het huidige Brugge, toen de Franken het gebied onder hun controle kregen.
Flaumandrum komt van flâm, een woord uit het Noordzeegermaans, en is afgeleid van het Oergermaanse flaumaz. De naam stamt van het feit dat het kustgebied tussen de 3e en 8e eeuw tweemaal daags werd overstroomd door de Noordzee.
Flâm en Flaumandrum (en zelfs Flandrensi) lijken nogal een verschil. Toch is dat schijn: evenals het Latijn, hadden veel talen vroeger een uitgebreid naamvallensysteem. En de derde naamval (de datief) van flâm was Flaumandrum. De derde naamval wordt tegenwoordig ook wel het meewerkend voorwerp genoemd.
Leuk feitje: Het Latijnse woord voor Vlaanderen is Flandria. Prachtig, niet?
De naam Vlaanderen door de geschiedenis
De inwoners omarmden de naam al snel. Dit blijkt ook uit het levensverhaal van Sint-Eligius (590 – 660), die naar Antwerpen, Brabant en de kust afreisde om mensen te bekeren tot het Christendom. Hij noemde de inwoners daar Flanderenses, die wonen in Flandris.
Door de ontwikkeling van de Nederlandse taal verviel de f- uiteindelijk, en werden namen als Vlaming, Vlaams en Vlaanderen gepopulariseerd. Maar in omliggende talen bleef die f- gewaarborgd. Engelsen spreken over Flanders, Duitsers over Flandern en Fransen over Les Flandres of La Flandre.
Vlaanderen werd tussen de 9e en 12e eeuw geregeerd door Huis Vlaanderen (die op hun beurt aan de Franse koning rapporteerden) en groeide uit tot een graafschap. Op zijn hoogtepunt in de 12e eeuw nam dit een groot deel van het westen en midden van het huidige België in beslag: het liep van het huidige Nederlandse Zeeuws-Vlaanderen aan de noordkant en tot na het Franse Rijsel (Lille) in het zuiden.
Hoewel het door de eeuwen onder verschillende koninkrijken zou vallen, zoals de Bourgondische Nederlanden en de Habsburgse Nederlanden, zou het Graafschap Vlaanderen pas in 1795 ophouden te bestaan – na de Franse bezetting.
Toch bleef de naam maar kort weg: na de val van Napoleon keerde Vlaanderen als provincie weer terug onder het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden en later als onderdeel van het Nederlands sprekende gedeelte van België.
Gelukkig zijn overstromingen hier al lange tijd uit den boze.
Nog een leuk feitje: Het Graafschap Vlaanderen is een van de reden dat de Nederlandse taal lange tijd tot vrij diep in Frankrijk gesproken werd. Historisch bekende plaatsen als Duinkerke (Dunquerque), Atrecht (Arres) en Rijsel (Lille) zijn hier een aandenken van.
Wist je dat…
…de naam België komt vanwege de heethoofdigheid van het toenmalige volk?
…Holland grappig genoeg van hout komt?