Gefeliciteerd met je verjaardag! Wacht even, waarom zeggen we dat eigenlijk? Of beter gezegd: waar komt het woord feliciteren vandaan? Doe je verjaardagshoed op en ontdek de etymologie van feliciteren!
Feliciteren staat letterlijk voor gelukwensen. Het komt oorspronkelijk van het Latijnse fēlīcitās: geluk, vruchtbaarheid of succes. We gebruiken het sinds de 17e eeuw, waarschijnlijk overgenomen uit het Frans, waar féliciter rond 1460 stond voor ‘gelukkig maken’. Als je iemand feliciteert, wens je diegene niet alleen een fijne verjaardag, maar gun je diegene veel geluk!
Vroeger gebruikten we feliciteren dan ook voornamelijk om mensen succes te wensen. “over syne geluckige successen … te feliciteren”(geluk te wensen met zijn voorspoedige successen), zeiden we volgens de Etymologiebank in 1713. Dit is niet gek: het vieren van je verjaardag is een relatief modern concept.
Leuk feitje: Feliciteren heeft in Nederland tegenwoordig een extra speciale waarde – gezien wij zo’n beetje het enige land zijn die niet alleen de jarige feliciteren, maar hun hele familie!
Sinds wanneer feliciteren we mensen voor hun verjaardag?
Wanneer we voor het eerst mensen feliciteerden? Nou, van de Romeinen, die ook deels op Nederlands en Vlaams grondgebied zaten, was bekend dat ze al verjaardagen van hun inwoners vierden (naar verluidt enkel de mannelijke). Maar toen die werden verslagen, was alles uit die tijd natuurlijk “heidens”, en het Christelijke geloof deed ze in de ban.
In de Middeleeuwen keerden ze toch langzaam terug: eerst alleen voor Jezus Christus, toen ook in zekere zin voor het volk als naamdagen. Veel mensen waren toen vernoemd naar heiligen, en hierin vierde je de dag van de Heilige waar naar je vernoemd was. De opkomst van het Protestants zorgde ervoor dat verjaardagen zoals wij ze kennen, gepopulariseerd werden. Hierin vierde je daadwerkelijk jouw geboorte.
Dit was in eerste instantie enkel voorbehouden aan de elite en koningen – het gewone volk was veel te druk met werken om iets onbelangrijks als een verjaardag te vieren. Pas toen het basisonderwijs voor iedereen verplicht werd, en de elite hun verjaardagsliedjes (meesters en juffen hadden veel aanzien in die tijd) met kinderen deelden, begonnen verjaardagen populairder te worden.
Nog een leuk feitje: Ook de kringverjaardag, waarbij je hele familie gezellig in een rondje om de tafel zit, is typisch Nederlands. In veel culturen, zoals in Engeland en Frankrijk, zijn verjaardagen zelfs enkel voor het gezin.
Wist je dat…
…leuk vroeger straattaal was?
…gezellig alles met kameraden te maken heeft?