De letterlijke betekenis van episch is tot de verhalende poëzie behorend. Dit terwijl de synoniemen van het woord een heel ander beeld schetsen: groots, meeslepend, opwindend, spannend, heroïsch. Toch is zijn etymologie écht in de poëzie te vinden.
Het ogenschijnlijke contrast tussen de synoniemen van episch en diens daadwerkelijke betekenis is best bijzonder. Die eerder genoemde definitie, verhalende poëzie, van episch doemt al sinds 1824 op in de Neerlandsche taal, toen Willem I nog aan het roer stond.
“Die game is episch!”, betekent dus feitelijk: die game is net verhalende poëzie!” Die grootse en meeslepende synoniemen? WikiWoordenboek doet dit af als ‘jongerentaal’. Echt waar.
De etymologie van episch
Voor de etymologie van episch, gaan we terug naar de Oude Grieken. Dit volk hield van heldenverhalen, vertellingen van mythische gebeurtenissen. De Ilias van de Griek Homerus bijvoorbeeld, die vertelt over de grootse daden van Achilles, de sterkste van alle Griekse helden, ten tijde van de Trojaanse Oorlog. Of zijn spirituele vervolg de Odyssee, die over de omzwervingen gaat van Odysseus, bedenker van de befaamde list Het Paard van Troje.
De manier waarop Homerus deze verhalen neerpende, wordt epos genoemd, of in het Oudgrieks: ἔπος. Een ἔπος, ahem, epos is (jawel) verhalende poëzie. Een heldengedicht dat uitvoerig historische of mythologische gebeurtenissen beschrijft. Onwerkelijke, grootse gebeurtenissen. Epische gebeurtenissen.
Stiekem betekent episch dus met betrekking op een epos!
Episch in de Nederlandse taal
Dat we episch tegenwoordig te pas en te onpas zeggen, hebben we aan de Engelse taal te danken. Episch komt als ‘Epic’ al sinds 1589 in het Engels voor. Die verbasterde betekenis van “groots, heroïsch”, dook daar in 1731 op. Hoewel wij honderd jaar later nog steeds braaf de oorspronkelijk betekenis van episch gebruikten, is het gezien de gigantische invloed van het Engels natuurlijk alleen maar logisch dat die verbastering op een gegeven moment overwaait.
En is dat eigenlijk wel zo gek? Films en videospellen schetsen doorgaans ook heldenverhalen; mannen en vrouwen die ondanks alles toch alle uitdagingen op hun pad weten te overwinnen. Blockbusters en games zijn stiekem de epen (meervoud epos) van nu. Sorry WikiWoordenboek, die jongeren hebben nog best wel een punt!
Leuk feitje: Een ἔπος valt in het Engels onder de zogenoemde ‘Epic Poetry’, simpelweg ‘Epic’ genaamd.
Meer leesvoer: de wonderlijke herkomst van avontuur
Wist je dat… muziek vernoemd is naar Griekse godinnen, de Muzen?