Hoofdafbeelding bij 4 vergeten woorden uit de Nederlandse taal

4 vergeten woorden uit de Nederlandse taal

Zo veranderlijk is de tijd. Wist je dat er allemaal woorden zijn die nu nooit meer gebruikt worden? Hier daarom 4 vergeten woorden uit de Nederlandse taal.

1. Trijzelen
Staat voor: ronddraaien, traag werken
Reden van verdwijnen: treuzelen heeft sinds de 17e eeuw zijn rol overgenomen

Als iemand in 1599 zei dat je trijzelde, dan draaide je teveel om de zaak heen of werkte je te traag. Dit Middelnederlandse woord (een taal die we tussen 1200 en 1600 hier spraken) had een hele hoop betekenissen vroeger. Zo stond het bijvoorbeeld voor ronddraaien of rondlopen, maar ook voor beloeren of bespieden. Trijzelen is over komen waaien uit het taalgebied tussen Nederland en Duitsland: het Middelnederduitse trīselen.

2. Klaveren (werkwoord)
Staat voor: rechtomhoog klimmen, klauteren
Reden van uitsterven: het woord “klauteren” nam zijn rol over.

“Ic klaverden op al aen de wand”, schreven we in 1599. Het woord rolde in 1523 onze taal binnen als claveren. Klaveren is hiermee een verbastering van de Middelnederlandse woorden voor klimmen: clawen of clauwen. Dit komt op zijn beurt weer van clau(we): klauw.

Klauteren (dat stiekem nog meer op klauw lijkt) heeft door de jaren heen de rol van klaveren helemaal overgenomen: tegenwoordig kennen we klaveren vooral als een type kaart in een kaartendeck.

3. Talmen
Staat voor: dralen, tekeergaan, zaniken
Reden van verdwijnen: Er waren (te)veel verschillende synoniemen voor dit woord

Niet zo talmen jij! toen dit woord in 1477 voor het eerst vastgelegd werd, betekende het tekeergaan of luid praten. In 1689 stond het zelfs voor zaniken of zeuren: daer hij… seer over talmde (waar hij ontzettend over aan het zeuren was).

Invloed vanuit andere talen zorgde waarschijnlijk voor deze uiteenlopende definities. In het Middelengels betekende talmen namelijk trager gaan en het Oudnoorse tálma staat voor hinderen, tegenwerken.

4. Mare
Staat voor: bericht, roem, geest
Reden van uitsterven: werd (te) exclusief door dichters en schrijvers gebruikt

Als iemand rond 1100 een māri voor je had, dan was dit een verhaal of bericht. Mare is een van de meest fascinerend vergeten woorden.

Nu uerenemet thiu maara” (aanhoor nu de berichten), schreven we in het Oudnederlands. Zijn oorsprong gaat helemaal terug tot voor het jaar 0, met het Proto-Germaanse werkwoord mērijan- (verkondigen, vertellen). Vele talen namen dit over; mare komt als mēre (bericht) voor in het Oudfries en als mǣre (aankondiging) in het Oudengels.

Hoewel mare een rijke geschiedenis kent, werd het woord bijna exclusief door dichters en schrijvers gebruikt. Dit zorgde ervoor dat we het tegen het einde van de Middeleeuwen al bijna niet meer hardop zeiden. Het woord leeft nu enkel nog voort in maretak en vermaard (beroemd). Daarnaast is het de bron voor nachtmerrie, dat je vroeger als nachtmare spelde. Mare betekent hierin geest of elf.

Meer leesvoer: 6 woorden met een (hele) leuke etymologie
Wist je dat… onze weekdagen oorspronkelijk vernoemd zijn naar Romeinse goden?