Psst: een monster was vroeger helemaal niet zo weerzinwekkend. Maar waar komt dit woord dan vandaan? Doe je neptanden aan en ontdek de etymologie achter monster.
Monster is een verbastering van het Latijnse ‘monstrum’, en afgeleid van monēre: waarschuwen. Monstrum stond voor (waarschuwend) voorteken, wonderbaarlijke gebeurtenis of wezen dat de wil der goden kenbaar maakt. Men zei in de Oudheid monster als er iets bijzonders stond te gebeuren.
De betekenisverandering vond plaats dankzij het christelijke geloof. Toen de Fransen rond 1100 monster overnamen als monstre, was het nog steeds een wonder of legendarisch wezen. Maar wezens die niet kunnen bestaan, werden in het christelijke geloof geassocieerd met lurkende duisternis en kwade voortekenen.
En zo ging monster in de tijdspanne van slechts één eeuw van wonder naar gedrocht of monsterlijk persoon.
Leuk feitje: Het Latijnse woord voor waarschuwen, monēre, legde ook het fundament voor monument, monitor en (aan)manen.
Monster in de Nederlandse taal
Toen monster in de 13e eeuw als monstrum (direct overgenomen van de Latijnse spelling) in onze taal kwam, stond het direct al voor vreemdsoortig wezen. Monstrum seghet dat Latijn, dat in Dietsche mach wonder zijn: wat in het Nederlands een vreemdsoortig wezen is, noemt het Latijn een monstrum.
In 1348 was dit al getransformeerd tot gedrocht: in sinen woorden temmede hi de monstre (met zijn woorden bedwong hij de duivelse gedrochten). Laatstgenoemde definitie heeft standgehouden.
Nog een leuk feitje: ‘Een monster van iets nemen’ komt van het Latijnse monstrare: tonen, wijzen (ook een afleiding van monstrum). Monster betekende in 1573 bijvoorbeeld: het stucksken datmen toont van eenige koopmanschap (het voorbeeld dat men toont als koopwaar).
Meer: de levendige betekenis achter fantasie
Wist je dat… toveren ter herleiden is aan Germaanse runen?