Tegenwoordig staat muziek voor toonkunst. We hebben het woord aan de Oude Grieken te danken. Of beter gezegd: de Griekse Goden. Ontdek de etymologie van muziek.
Muziek staat letterlijk voor ‘de kunst der muzen’. Het woord is vernoemd naar de negen Griekse muzen, de godinnen van de zang, kunst en wetenschap (of in meer correcte Griekse termen: de Μοῦσαι). Zij inspireerden volgens de mythologie schrijvers en kunstenaars tot de prachtige werken die zij maakten. Dit werd mousikḕ tékhnē genoemd: de kunst der muzen.
Of beter vertaald: muziek. De Romeinen, die een aantal eeuwen later de boel op stelten kwamen zetten (en in Camenae geloofden, in plaats van de muzen), verbasterden dit volgens de etymologie tot mūsica: toonkunst. Kunst met tonen, toonhoogtes en klanken.
Het heeft vervolgens nog heel lang geduurd voordat wij in Nederland iets van het woord meekregen. Naar alle waarschijnlijkheid hebben wij het woord geleend van het Franse Musique, dat daar rond 1150 de kop op kwam steken, als musiken.
Leuk feitje: De muzen waren bezige godinnen, want ze vormen ook de bron voor ons huidige woord voor museum! Museum is namelijk afgeleid van Mouseion, een tempel ter ere van de muzen. Of wat dacht je van het begrip muze zelf, dat tegenwoordig gebruikt wordt om een (vrouwelijke) inspiratiebron aan te geven.
Geschiedenis van muziek in de Nederlandse taal
‘Horen… den sanc van hemelscher musiken’ is in 1265 een van de eerste gebruiken van muziek in onze taal. Het betekent zoiets als ‘de klanken van hemelse muziek horen’. Toen al werd muziek verbonden met gevoel en emotie. Toen wij Nederlanders eenmaal het woord muziek in de vingers hadden, kregen we er dan ook geen genoeg meer van. In 1285 kenden we al instrumenten van musiken (muziekinstrumenten) en in 1287 leerden we ook noten van musiken (muzieknoten).
Betekent dit dat er voor de dertiende eeuw geen muziek werd gemaakt in ons kikkerlandje? Nee joh! De meeste muziek verspreidde zicht echter via zang (dat woord komt al sinds de 9e eeuw in onze taal voor), dus er was daarvoor nooit echt noodzaak voor een woord dat zich meer op de algemene kant richt.
Nog een leuk feitje: Wist je dat onze huidige notenbalk (waarop je de noten van muziek af kunt lezen) al in het jaar 1000 ontstaan is? De Italiaanse monnik Guido van Arezzo schijnt deze bekende balk te hebben ontworpen. De noten die erop staan (A t/m F) zijn zelfs nóg ouder!
Meer etymologievoer: de ridderlijke herkomst van schilderij
Wist je dat… planeet van oorsprong staat voor dwaler of zwerver?