Fantasie is het vermogen om dingen te verzinnen, je verbeeldingskracht. Maar waarom noemen we dit eigenlijk zo? Sluit je ogen en laat je meenemen naar de etymologie van fantasie.
Fantasie is afgeleid van Griekse woord phantasiā: voorstelling, idee of indruk. Phantasia komt van het werkwoord phantázein (zichtbaar maken, tonen). De stam hiervan is phantós: zichtbaar. Dit woord komt oorspronkelijk van het Oudgriekse phanein (doen verschijnen). Fantasie staat dus letterlijk voor: het onzichtbare zichtbaar maken.
We vingen het woord overigens niet direct op van de Oude Grieken. Eerst maakten de Romeinen er rond het jaar 0 phantasia (gedachte, idee) van. Dit woord namen de Fransen circa 1200 over als fantasie en vervolgens is het als leenwoord in het Nederlands gekomen.
Leuk feitje: Dat Oudgriekse werkwoord phanein (doen verschijnen) is van invloed geweest op veel woorden die wij tegenwoordig gebruiken. Ook fenomeen, fantoom, fase en zelfs fancy vloeiden eruit voort!
Fantasie was niet altijd iets positiefs
Toen fantasie omstreeks 1270 onze taal binnendrong, betekende het droombeeld of hersenschim. Hersenschim staat in dit geval voor: iets wat alleen maar in de verbeelding bestaat.
Fantasie werd niet altijd als iets positiefs gezien. Tegen het einde van de Middeleeuwen, zagen we fantasie ook wel als dwaasheid. Iets dat niet waar is. Een onwaarheid.
Die negatieve definities hadden echter gelukkig nooit de overhand. Sinds 1650 stond fantasie officieel voor verbeelding.
Sinds de 17e eeuw staat een Fantasie (toen geschreven als phantasie) ook synoniem voor een ‘instrumentaal stuk met vrije vorm en/of improviserend karakter’. Dit blijkt bijvoorbeeld uit de volgende zin in 1866: ‘een phantasie van Beethoven voor piano en orchest en koor’.
Meer leesvoer: de magische betekenis achter sprookje
Wist je dat… toveren komt van oude Germaanse runen?