Een reisgezelschap van elven, hobbits en mensen die op reis gaan om een ring in een groteske vulkaan te werpen. Een avontuur is een trip waarbij van alles kan gebeuren. Waar komt dit woord vandaan? Of beter gezegd: wat is de etymologie van avontuur?
Wij namen avontuur over van het Oudfranse aventure. Dit is een verbastering van het Latijnse adventura (voorval) een gaat terug op advenīre: gebeuren. Oorspronkelijk stond avontuur dus letterlijk voor gebeurtenis!
Toen het oudfranse aventure in 1236 zijn vuurdoop maakte in onze taal, spelden wij als ‘auenture’ (geval). In 1540 maakten we er ‘auonturere’ (lot, dat wat iemand overkomt) van. Dit komt omdat onze taal in eerste instantie de letter v- nog niet kende.
De verschuiving van aven- naar avon- heeft geen taalkundige reden: dit komt waarschijnlijk doordat we het woord steevast verkeerd uitspraken. Het verkeerd interpreteren, opschrijven of uitspreken van een woord wordt ook wel volksetymologie genoemd.
Van gebeurtenis naar onverwachtse reis
Toen auenture in onze taal werd geïntroduceerd, werd het op een hoop verschillende manieren gebruikt. Toch was het vooral de oorspronkelijke, meer beschrijvende, Franse definitie van avontuur die de overhand had. Het stond in den beginne synoniem aan gebeurtenis, lotgeval of het gebeuren.
De reden dat deze betekenis langzaamaan verschoof naar wat het nu is (een onverwachte, spannende reis) komt doordat het woord veelvuldig terugkwam in legendes, fabels en reizen. De gebeurtenissen die zich daarin afspeelden werden avonturen genoemd.
“Wij comen van ien avontuertjen’, zei men op een goede dag in 1612. Het zou zomaar van een trots kind tegen zijn ouders kunnen komen. Zijn huidige betekenis was geboren.
Leuk feitje: Wist je dat er in 1599 al een etymologisch woordenboek voor onze taal was? Nederlandse taalgeleerde Kiliaan spelt in zijn Etymologicum Teutonicae Linguae avontuur als auendure (avendure). Zelfs het woord avonturier (auendurier) kwam er al in voor!
Meer leesvoer: de medische betekenis achter nostalgie
Wist je dat… sprookje eigenlijk verhaaltje betekent?